Ertan Aksoy kıymetlendirdi: Toplumsal medya sansürü

Ülkelerin bugününün ne olduğu ve geleceğinin nasıl olacağı, çağı ne kadar yakaladığı sorusunun karşılığı ile bulunabilir. İçinde bulunduğu çağı yakalayamamış bir ülkenin, bir toplumun refah içinde olma ihtimali yok denecek kadar azdır. 

Bana nazaran, toplumların içinde bulunduğu çağı yakalaması, geçmesi yahut çağın gerisinde kalmasında başkanların hissesi büyüktür. Örneğin Humeyni’nin liderliği sonrası İran çağın gerisinde kalmaya başlamıştır.   Üstelik, tarihte değerli uygarlıkların yaşandığı bir coğrafyaya ve çağa taraf veren bir geçmişe sahip olmasına karşın bu süreci yaşamıştır.  Keza, Deng Xiaoping’in liderlik ettiği Çin, 1970’lerin sonundan itibaren çağı yakalamaya başlamıştır. Bugün Çin’in sahip olduğu refahta Deng Xiaoping’in dönüştürücü liderliğinin manalı hissesi vardır. Yeniden yalnızca çağı yakalamak değil, çağın ötesine geçmek için gösterebileceğimiz en yeterli örnek Mustafa Kemal’in liderliğidir. Her ne kadar askeri zaferleri öne çıksa da bana nazaran Mustafa Kemal’in arbedesinin büyük kısmı liderlik ettiği topluma çağı yakalatmak ve daha ilerisine taşımak üzerineydi. O’nu ebedi başkanımız yapan da en temelinde bu kavgasıydı. 

İçinde bulunduğumuz çağın bilgi çağı olarak tanım edilmesinden yola çıkarak, bilginin, niyetin, tenkit hakkının, çağı yakalamanın en kıymetli göstergelerinden biri olduğunu kabul edebiliriz. Bugün refaha erişmiş toplumların kıymetli bir kısmında fikir özgür, siyasalları tenkit ise sorgulanmaya kapalı bir temel haktır. İktidarların lehine yahut aleyhine olacak her bilginin kamuoyu ile paylaşımı yasal teminat altındadır. Bilakis, refahın olmadığı, gerici ve otoriter idarelere baktığınızda ise durum tam karşıtıdır. 

Türkiye 2002 yılından bu yana daima bir otoriterleşme süreci içerisinde. Demokratik kazanımların değerli bir kısmı erozyona uğramış durumda. Bu erozyon hali artık toplumsal medyanın sonlandırılmasına kadar gelmiş durumda. Bildiğiniz üzere, geçtiğimiz günlerde iktidar ve küçük ortağı “yalan bilginin yayılmasını engellemek” ismi altında açık bir sansür yasası geçirdi. Bu hafta bu mevzuyu toplumun gözünden anlamaya çalıştık. Birinci olarak toplum bunu “yalan bilginin yayılmasını engelleme” uğraşı olarak mı “sansür yasası” olarak mı gördü onu inceledik. Bunun için öncelikle deneklere 29. Maddeyi okuttuk. Unsur şöyle: 

«MADDE 29- 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’na 217’nci hususundan sonra gelmek üzere aşağıdaki unsur eklenmiştir.

“Halkı aldatıcı bilgiyi alenen yayma

MADDE 217/A- (1) Yalnızca halk ortasında kaygı, dehşet yahut panik yaratmak saikiyle, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu tertibi ve genel sıhhati ile ilgili gerçeğe muhalif bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli formda alenen yayan kimse, bir yıldan üç yıla kadar mahpus cezasıyla cezalandırılır.

(2) Fail, cürmü gerçek kimliğini gizleyerek yahut bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlemesi hâlinde, birinci fıkraya nazaran verilen ceza yarı oranında artırılır.”

Kanun hususunu okuttuktan sonra “Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Basın Kanunu’nun üstteki 29’uncu hususunda sizce ne amaçlanmaktadır?” sorusunu sorduk. Karşılıklarını birlikte inceleyelim.

Görüldüğü üzere toplumun yüzde 55,8’i iktidarın gayesinin toplumsal medyaya sansür getirmek olduğunu düşünürken yüzde 44,2’si palavra bilginin yayılmasını engellemek olduğunu düşünmektedir. Hayatın her alanında özgürlükleri kısıtlayan bir iktidarın böylesine bir yasanın toplumun düzgünlüğüne olduğuna yüzde 44,2’lik bir seçmeni ikna etmiş olmasının değerli bir muvaffakiyet olduğunu kabul etmek gerekir. Her ne kadar AKP ve MHP kendi tabanlarının yaklaşık 1/3’ünü buna ikna edememiş olsa da, maddeyi palavra bilginin yayınlamasını engellemek olarak düşünenlerin oranının, yeniden de büyük muvaffakiyet olduğuna inanıyorum. 

Tabi bunu yaratan, art planda öteki bir toplumsal gerçekliğin varlığı. O da toplumun manalı bir kısmının toplumsal medyada bir kontrolü talep ediyor olması. Bu sonuca sorduğumuz öteki bir sorudan eriştik. “Sosyal medyada kontrol olmalı mı?” sorusuna ne yanıt verilmiş birlikte bakalım. 

Toplumun yüzde 52’si kontrolün olmasını istiyor. Bu talebin CHP, Uygun Parti ve HDP tabanlarında da manalı oranda olduğunu görüyoruz. Elbet ki bu durumun oluşmasında her siyasi tabanda az ya da çok bulunan “klavye meczuplarının”, toplumsal medyada özgürce hakaret edebileceğine inanmış cüreti artırılmış cahillerin ve iktidarın fiyatlı trollerinin hissesi yüksek.

Gelelim iktidarın özgürlükçülük tezlerinin toplum gözünde ne kadar altı boş bir tez olduğunun somut deliline. “Bir vatandaş toplumsal medyada iktidarı eleştiren bir paylaşım yapsa aşağıdakilerden hangisinin olma ihtimali daha yüksektir?” diye sorduk. Karşılıklar ülke ismine son derece dert verici. Birlikte inceleyelim. 

Toplumun yüzde 54,5’i yani büyük çoğunluğu, bir vatandaşın iktidarı toplumsal medyada eleştirmesi halinde mahkemede yargılanıp ceza alacağını düşünüyor. Keza yüzde 11,5’i mahkemede yargılanıp hür bırakılacağını, yüzde 13,1’i gözaltına alınıp hür bırakılacağını ve yüzde 8,1 ise polisin tabire çağırıp özgür bırakacağını düşünmekte. Bir vatandaşın iktidarı toplumsal medyada eleştirdi diye rastgele bir cezaya yahut sürece maruz kalmayacağını düşünenlerin oranı ise yalnızca yüzde 12,8. Yani, toplamda yüzde 87,2’lik bir oranla, iktidarı toplumsal medya üzerinden eleştirmenin kesinlikle karşılığı olacağını düşünen bir kesim var. Tabir, gözaltı, yargılanıp özgür bırakılma ya da ceza alma…

İçinde bulunduğumuz bu yakıcı fakirleşme hali bize diğer bir bahse konsantre olma imkanı tanımıyor. Dar bir küme dışında yurttaşların ezici çoğunluğu hayata tutunma eforu veriyor. Elbette ki politikler öncelik olarak ekonomik kriz ve tahlilini ele alıyor. Bu son derece doğal ama bir defa daha görüyoruz ki, iktisat kadar değerli bir mevzu da özgürlükler problemi. Öyle, yalnızca gelişmiş ülkelerde görebildiğimiz bir özgürlük de değil, toplumsal medyadan itiraz etme özgürlüğü. Evet, ülkemizde bu bile yok.

İktidar değişikliğinde bize düşen; çağın ilerisinde bir özgürlüğü topluma kazandırmak için var gücümüzle efor harcamak. Fakat bu sayede varlığından utandığımız iktidarın alternatifini üretmiş olacağız. Lakin bu sayede kurucu önderimizin siyasal mirasının bize yüklediği sorumluluğu yerine getirmiş olacağız.  İnanıyorum… Bunu başaracağız.